11 zmian w prawie pracy w 2023 roku. Uwaga! Ważne dla tych, którzy nie lubią się przepracowywać

Zmora dla pracoholików i ratunek dla osób ceniących sobie życie prywatne. Tak w skrócie można opisać nadchodzące w tym roku zmiany w Kodeksie pracy. Od teraz pracownicy będą mieć więcej możliwości kontrolowania swojego czasu pracy, a także będą mieć więcej praw w kwestii urlopów. Co jeszcze się zmieni?

W tym roku rząd na poważnie wziął sobie powiedzenie „nowy rok, nowy ja” i przygotował pokaźną listę zmian w Kodeksie pracy. Może nie wynikają one z czystej sympatii do pracowników, a bardziej z powodu dyrektyw unijnych, ale ważne, że są. Powinniśmy się więc cieszyć. Wśród zmian mamy chociażby dłuższe urlopy, czy (w końcu) uregulowanie kwestii pracy zdalnej.

Zmiany w prawie pracy w 2023 roku, które ułatwią ci życie

Praca zdalna

Jedną z ciekawszych zmian jest wprowadzenie do Kodeksu pracy przepisów o pracy zdalnej. Początkowo przepisy obejmowały pracę zdalną podczas pandemii. Ale ta tak się ludziom spodobała (praca zdalna, nie pandemia), że teraz trudno ich od niej odciągnąć.

Jest to niewątpliwie zmiana pozytywna dla obu stron. Pracodawca oszczędza przestrzeń biurową, pracownik oszczędza czas na dojazd i oboje nie muszą oglądać tak często swoich twarzy. Niemniej będzie ona dostępna tylko dla tych, którzy faktycznie mogą wykonywać swoją pracę z domu. To zapewne stanowi smutną wiadomość, chociażby dla kucharzy czy kierowców. Pracownicy biurowi jednak jak najbardziej mogą się o nią ubiegać. I mogą to robić zarówno będąc już pracownikiem danej firmy, jak i w trakcie podpisywania umowy.

Pracodawca z kolei ma obowiązek zapewnić wam narzędzia potrzebne do pracy, takie jak laptop czy konieczne oprogramowanie. Tak, opłacenie internetu też wchodzi w grę. Tak, owocowe czwartki też, ale to już wtedy jak sami kupicie sobie owoce. Pracownik za to ma obowiązek wskazać i uzgodnić z pracodawcą każdą zmianę miejsca pracy. Ponadto w takim miejscu muszą być zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki, więc klikanie w komputer podczas pluskania się w basenie raczej odpada. Informowanie o przeniesieniu się z salonu do sypialni to już pewna nadgorliwość, ale jak jedziecie na tydzień do rodziców czy na Bora-Bora, to polecamy o tym wspomnieć.

Te przepisy wejdą w życie już całkiem niedługo, bo 7 kwietnia 2023 roku.

Kontrole trzeźwości podczas pracy zdalnej

Bliska obecność barku z alkoholem podczas pracy we własnym domu może niektórych kusić. Toteż Kodeks pracy przewiduje możliwe kontrole trzeźwości przez pracodawców. Prawdopodobnie jednak nie trzeba się obawiać strażników trzeźwości warujących wam pod drzwiami, raczej po prostu dostaniecie alkomat i sami się zbadacie. Przepisy jednak nie do końca doprecyzowują, w jaki sposób te kontrole będą wyglądać, więc warto liczyć się z ewentualną wizytą pracodawcy w akompaniamencie alkomatu.

Kontrole trzeźwości nie będą jedynymi sytuacjami, gdy ktoś będzie mógł zawracać wam głowę podczas pracy zdalnej. Pracodawca będzie miał możliwość przeprowadzenia kontroli miejsca, w którym pracujecie. Może mieć to związek przykładowo z kontrolą wrażliwych danych, którymi operujecie, więc raczej nie musicie się martwić, że ktoś wam zajrzy do szafy czy lodówki. Chyba że ktoś będzie bardzo nadgorliwy, ale w takiej sytuacji warto podsunąć pod nos zapis w Kodeksie pracy o tym, że wspomniane kontrole nie powinny naruszać prywatności pracownika. Nie przewiduje się też obowiązkowego poczęstunku dla osoby kontrolującej, zatem pozostaje to w geście dobrej woli gospodarza.

Urlopy

Niewątpliwie przykrą informacją dla pracoholików i osób traktujących swoich współpracowników jak rodzinę jest wiadomość, że szykują się dodatkowe dni wolne od pracy. Zmiany te są jednak skierowane głównie do świeżo upieczonych rodziców czy osób, których członkowie rodziny potrzebują opieki.

Najciekawszą zmianą jest to, że prawdopodobnie ojcowie zostali w końcu uznani za pełnoprawnych członków rodziny i będzie przysługiwać im coś na kształt urlopu tacierzyńskiego. Nie wiemy, co prawda, co na to ojcowie, ale podejrzewamy, że mamy będą zadowolone. Urlop rodzicielski zostaje przedłużony z 32 do 41 tygodni, a 9 dodatkowych tygodni jest dedykowanych właśnie ojcom. Jest to nieprzenoszalna część urlopu rodzicielskiego. W praktyce oznacza to, że gdy panowie nie wykorzystają tej części urlopu, przepadnie on w otchłani biurokracji. I do końca życia będą mogli pluć sobie w brodę, że nie wykorzystali tego czasu na spędzenie go razem ze swoją pociechą.

Kolejną zmianą jest wprowadzenie 5-dniowego urlopu opiekuńczego. Urlop będzie można otrzymać nie tylko na czas opieki nad dziećmi, ale także schorowanymi rodzicami, innymi członkami rodziny czy współlokatorami. Z gorszych wiadomości: ten urlop będzie bezpłatny.

Następne już, tym razem 2 dni urlopu, będą obowiązywać w sytuacjach nagłych, gdy pracownik wbrew planom jednak nie może udać się do pracy. „Siła wyższa” opisywana w projekcie to może być przykładowo powódź, wypadek, uszkodzenia domu, nagła choroba członka rodziny, tornado czy apokalipsa zombie. Zmiana ta ma na celu ukrócić zapędy niektórych Januszy biznesu do zachowań z kategorii „panie Areczku, ja rozumiem, że dachował pan na autostradzie i chwilowo nie jest w formie, ale tabelki w Excelu same się nie wyklikają”.

Warto dodać, że te przepisy jeszcze nie obowiązują. Obecnie trwają prace parlamentarne nad ustawą, więc szczegóły mogą się jeszcze różnić.

Uprawnienia rodziców

Istnieje pewna lista praktyk, które niektórzy pracodawcy stosują wobec pracowników posiadających dzieci, żeby zatrzymać ich dłużej w pracy. Światowi psychoanalitycy doszli wspólnie do wniosku, że wynika to z ich zazdrości, bo nagle podwładni zaczęli mieć jak na złość inne priorytety w życiu.

Dotychczas Kodeks pracy zapewniał tarczę ochronną dla rodziców dzieci do lat czterech, jednak po zmianach wydłużono ten okres do ośmiu lat. Rodzice nie będą już musieli obawiać się niechcianych nadgodzin, pracy w porze nocnej, zatrudniania w trybie przerywanego czasu pracy czy delegacji na drugi koniec świata.

No, chyba że chcą. Ale lepiej jest mieć wybór, niż nie mieć go w ogóle.

Rodzice będą też w lepszej sytuacji, jeśli chodzi o pracę zdalną, której pracodawcy nie będą mieli prawa im odmówić. Będzie ona przysługiwać kobietom w ciąży, rodzicom dzieci do lat czterech czy opiekunom osób z niepełnosprawnością. 

Ochrona przed zwolnieniem

Pracodawcy to czasem takie bestie, których nie bardzo interesuje twoja sytuacja finansowa, życiowa czy cokolwiek, bo najważniejsze są cyferki wykręcone przez firmę. A z cyferkami bywa tak, że czasem wyglądają gorzej. Dotychczas można było je poprawić szybciutkim zwolnieniem pracownika na umowie na czas określony, bo ani nie trzeba było podawać powodu zwolnienia, ani nie trzeba było słuchać żalów roszczeniowego pracownika, że ma jakieś tam kredyty czy rodzinę do utrzymania. Zupełnie jakby ktoś mu kazał się wyprowadzać od rodziców czy zakładać rodzinę.

Teraz przy zwolnieniu trzeba będzie się trochę bardziej wygimnastykować. Nowe przepisy nakładają bowiem na pracodawcy obowiązek wskazania przyczyny zwolnienia osoby zatrudnionej na umowę na czas określony. Do tej pory było to przywilejem osób z umową na czas nieokreślony. Mało tego, pracodawcy przy zwolnieniach pracowników na w/w umowie, podobnie jak w przypadku osób z umową na czas określony, będą musieli stawić czoła swoim największym koszmarom.

Zgadza się. Chodzi o związki zawodowe. Nowe przepisy będą wymagały konsultacji pracodawcy ze związkiem zawodowym reprezentującym danego pracownika. W praktyce związki nie mają w takiej sytuacji dużo do gadania, ale mają jedną poważną broń. Mogą poinformować konkretną osobę o zamiarze zwolnienia, a ta w odwecie może przykładowo iść na zwolnienie lekarskie, w trakcie którego wręczenie wypowiedzenia jest niemożliwe.

Na zmianach skorzystają też przyszli i obecni rodzice, ponieważ pracodawca nie będzie miał możliwości prowadzenia przygotowań do zwolnienia pracowniczek w okresie ciąży czy urlopu macierzyńskiego. Innymi słowy, pracodawcy tracą z rąk argument, że „no dziecko się urodziło, ale przecież firma najważniejsza”.

Podobnie jak z urlopami, zmiany te nie weszły jeszcze w życie i są na etapie prac parlamentarnych.

Badanie trzeźwości w miejscu pracy

W tym roku firmy zyskują też możliwość skuteczniejszej kontroli pracowników mających słabość do modyfikacji swoich układów nerwowych substancjami zewnętrznego pochodzenia. Jak wiemy, praca pod wpływem może naruszać zasady bezpieczeństwa.

Firmy, które bardziej podejrzliwie patrzą na mówiących niewyraźnie pracowników, będą musiały zmodyfikować swoje regulaminy o punkt o obowiązujących badaniach trzeźwości i informację, kto będzie im podlegał. Następnie kontrole wejdą w życie po 2 tygodniach od wprowadzenia zmian, co powinno raczej wystarczyć na pozbycie się procentów z krwioobiegu.

Opracowano także specjalne procedury dedykowane osobom, którym w poniedziałki czy podczas pracy weekendowej doskwiera klątwa poprzedniej nocy. Tolerowana będzie obecność do 0,1 mg alkoholu w wydychanym powietrzu i traktowana tak, jakby tego alkoholu nie wykryto. W takich przypadkach jednak będą konieczne kolejne kontrole, dla pewności, że wyziewy faktycznie są wczorajsze.

Zmiany w dopłatach, diety

No dobra, a teraz największy hit nadchodzących zmian. Trzymajcie się mocno, jak stoicie to usiądźcie, a jeśli macie problemy z ciśnieniem, najlepiej się połóżcie.

Zmiany w Kodeksie pracy, które obowiązują od stycznia, wprowadzają wzrost diet za podróż służbową z 38 do 45 zł. Nie będziemy się tu szczególnie rozwodzić, ale za te 7 zł będziecie mogli sobie pozwolić na sok pomarańczowy w Maku, hot-doga z Żabki albo w ogóle ułożycie sobie życie na nowo. Przepisy te odwołują się do pracodawców publicznych, ale określają też minimalną dietę w sektorze prywatnym.

Zmianom ulegają także dopłaty dla osób niepełnosprawnych i tu już sytuacja wygląda trochę lepiej. Dofinansowanie dla pracownika ze znacznym stopniem niepełnosprawności wyniesie 1950 zł, tj. wzrost o 450 zł, dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności wzrośnie o 150 zł do kwoty 1350 zł, a osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności dostaną dofinansowanie w wysokości, cóż, 50 zł, do kwoty 500 zł.

Zasady zatrudnienia na okres próbny

Zatrudnienie na okres próbny bez wątpienia opłaca się zarówno pracodawcy jak i pracownikom. Pracodawca zyskuje dodatkowe ręce do pracy i oszczędza fundusze, a pracownik zyskuje niepewność i problemy finansowe. Dotychczas okres próbny mógł trwać maksymalnie trzy miesiące i jak można się domyślić, często właśnie tyle trwał. Nawet jeśli do wdrożenia pracownika wystarczył miesiąc. Interpretacje zostawiamy wam.

Nowe zmiany przewidują, że czas trwania okresu próbnego będzie uzależniony od długości trwania umowy na czas określony. Umowa o pracę na okres próbny będzie zawierana na okres nieprzekraczający 1 miesiąca – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy; 2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy i maksymalnie 3 miesiące przy planowanych umowach na czas określony od 12 miesięcy wzwyż.

Te zmiany również nie weszły jeszcze w życie, więc ich treść w dalszym ciągu może ulec zmianie.

Elektroniczny system do obsługi umów

Dobra wiadomość dla wrogów wszelkiej maści papierkowej roboty: wkrótce dostępny będzie system do elektronicznej obsługi umów. Jest on dedykowany mikrofirmom i będzie umożliwiał postawienie elektronicznego podpisu pod umowami i zleceniami, obliczy wymiar urlopu wypoczynkowego i należności podatkowych. Z gorszych wiadomości: rząd ma 3 lata na postawienie systemu. Zapewnie powstanie więc za 5, zatem polecamy jednak polubić się z księgowymi.

Ochrona osób zgłaszających nieprawidłowości w pracy

Do tej pory pracownik zgłaszający mobbing czy przekręty podatkowe w swojej firmie mógł dosyć szybko zostać zwolniony. Wchodzące przepisy mają w zamyśle ten proceder, jeśli nie powstrzymać, to przynajmniej ograniczyć.

Zmiany te mają dotyczyć firm zatrudniających minimum 250 pracowników. Pracodawcy będą mieli obowiązek informować o przypadkach łamania prawa w firmie. A sygnaliści mają otrzymać parasol chroniący ich przed zwolnieniem, obniżeniem pensji czy nagłą, przypadkową deportacją do innego oddziału. Kwestie egzekwowania tych przepisów budzą jednak pewne wątpliwości. Przykładowo naruszenia zgłaszane do zewnętrznego urzędu mogą być przerzucane z jednego urzędu do drugiego. A przez to mogą one w efekcie operować wrażliwymi danymi czy wydawać sprzeczne opinie.

Wzrost stawek minimalnych

Wzrost stawek minimalnych przy tej inflacji raczej nikogo nie dziwi, ale uznajmy to za dobrą wiadomość. Minimalne wynagrodzenie za pracę na początku tego roku wzrosło z 3010 zł do 3490 zł. Kolejna podwyżka ma obowiązywać od lipca 2023 roku i będzie wynosić 3600 zł. Wiąże się to oczywiście z podwyżką godzinową dla osób samozatrudnionych i na zleceniówkach. Obecnie wynosi ona 22,80 zł a od lipca 23,50 zł. Czy da się za to przeżyć, wynajmując przy okazji mieszkanie, pozostawimy pytaniem otwartym.

Zmiany w prawie pracy w 2023 roku: nowe ustawy w Kodeksie pracy

Wszyscy wiemy jak to jest z naszą biurokracją i w powyższych zmianach Kodeksu pracy jeszcze wiele rzeczy może ulec zmodyfikowaniu. Niektóre punkty już teraz budzą pewne kontrowersje co do tego, w jaki sposób mają one być respektowane. Nie ulega jednak wątpliwości, że wiatr zmian wieje w kierunku poprawienia bytu tym, którzy cenią sobie równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Pamiętajmy, że nasze prawa i możliwości w pracy są ważne i warto je znać.

A szefom przypominajmy, że Kodeks pracy to nie wskazówki, tylko zasady.

Prawo pracy jest MEGA fajne. Zobacz nową kampanię RocketJobs.pl:

Dowiedz się więcej na: www.prawopracyjestMEGAfajne.pl

A dodatkowo sprawdź oferty pracy w nowej kategorii na RocketJobs.pl – Prawo. Znajdziesz tam oferty pracy z tej branży, np. jako prawnik czy radca prawny.

Oferty pracy z